การดูแลสุขภาพช่องปาก ให้ฟันขาวแข็งแรง ปราศจากปัญหาฟันเหลือง ฟันผุ คราบหินปูน ฯลฯ ในปัจจุบัน มีวิธีการ และอุปกรณ์ในการทำความหลายอย่าง หนึ่งในนั้นคือเจ้าเส้นบาง ๆ ที่ช่วยขจัดเศษอาหารในซอกฟัน ที่เรียกกันว่า ไหมขัดฟัน ที่ชาว Linee จำนวนไม่น้อยอาจไม่รู้ว่า ไหมขัดฟัน มีให้เลือกหลายรูปแบบ และหากใช้ผิดวิธีอาจส่งผลเสียได้ เราจึงอยากชวนทุกคนมาเจาะลึกเรื่องไหมขัดฟันกันค่ะ
“ไหมขัดฟัน” คืออะไร
ไหมขัดฟัน (Dental floss) คือ อุปกรณ์เสริมในการทำความสะอาดฟัน มีลักษณะคล้ายเส้นด้าย ช่วยทำให้เศษอาหารหรือคราบแบคทีเรียตามซอกฟันหลุดออกมาง่ายขึ้น คิดค้นขึ้น เมื่อปี ค.ศ.1815 โดยทันตแพทย์ชาวเมืองนิวออร์ลีนส์ สหรัฐอเมริกา เลวี่ สเปียร์ พาร์มมี่ (Levi Spear Parmly) โดยแรกเริ่มเดิมทีเป็นการใช้ใยไหมบิดรวมกันเป็นเส้น แต่ในปัจจุบันไหมขัดฟันนิยมทำมาจากวัสดุ 2 อย่างคือ
- ไนลอน หรือ มัลติฟิลาเมนท์ (Multifilament) ที่เป็นการนำเส้นใยในล่อนบาง ๆ หลายเส้นมารวมกัน มีทั้งแบบเคลือบขี้ผึ้ง และไม่เคลือบขี้ผึ้ง ถ้าดึงแรง ๆ อาจขาดได้ แต่ ราคาไม่แพง
- พอลิเตตระฟลูออโรเอทิลีน (Polytetrafluoroethylene : PTFE) หรือ โมโนฟิลาเมนท์ (Monofilament) มีความทนทาน แต่ราคาค่อนข้างสูง
โดยไหมขัดฟันที่ขายทั่วไปจะมีทั้งชนิดมาตรฐานที่ไม่แต่งกลิ่น และแบบแต่งกลิ่น เช่นมินต์ สตรอร์เบอร์รี่ เมนทอล แอปเปิ้ล ฯลฯ เพื่อเพิ่มความสดชื่น และทำให้น่าใช้มากขึ้น
ประเภทของ “ไหมขัดฟัน” มีดังนี้
- ไหมขัดฟันแบบเทป ( Dental tape) เป็นไหมขัดฟันมาตรฐาน ที่มีลักษณะเป็นเทปหรือแผ่นเล็กบาง พบเห็นได้ทั่วไป
1.1 ชนิดไม่เคลือบขี้ผึ้ง เป็นไหมขัดฟันมาตรฐานส่วนใหญ่ที่คนใช้กัน เพราะคนส่วนใหญ่ไม่ค่อยชอบรสชาติของขี้ผึ้งที่เคลือบไหมขัดฟันอยู่ แต่พอเป็นไหมขัดฟันอย่างเดียว ทำให้เสี่ยงต่อการทำให้เหงือกบาดเจ็บได้ โดยเฉพาะคนที่ยังไม่ชำนาญในการใช้ไหมขัดฟัน จึงต้องใช้อย่างมะมัดระวัง
1.2 ชนิดเคลือบขี้ผึ้ง เป็นไหมขัดฟันที่เหมาะกับทุกคน ขี้ผึ้งที่เคลือบเส้นไหมอยู่จะช่วยให้เส้นไหมเข้าซอกฟันได้ง่าย แต่มีโอกาสทำร้ายหรือบาดเหงือกได้น้อยมาก
- ซูเปอร์ฟลอสส์ (Superfloss) คือไหมขัดฟันแบบพิเศษ ที่มีส่วนที่เป็นพลาสติกสำหรับสอดเส้นไหมเข้าไปใต้เหล็กดัดฟัน หรือใต้สะพานฟัน กับส่วนที่เป็นฟองน้ำที่ช่วยทำความสะอาดเหล็กดัดฟัน และใต้สะพานฟัน ขณะที่ตัวไหมขัดฟันยังสามารถทำความสะอาดซอกฟันได้เหมือนเดิม
- ไหมขัดฟันแบบมีด้ามจับ (Floss holder) ใช้ง่าย ไม่ต้องใช้นิ้วพันไหมขัดฟันเพื่อบังคับทิศทาง เหมาะกับคนเพิ่งเริ่มใช้ไหมขัดฟัน คนที่ใช้วิธีจับไหมขัดฟันแบบปกติไม่ได้ หรือมีปัญหาขากรรไกร อ้าปากได้ไม่กว้างนัก
- แปรงไหมขัดฟัน (Interdental brush) ใช้สำหรับทำความสะอาดซอกฟันเหมือนไหมขัดฟันในการขจัดเศษอาหารและคราบจุลินทรีย์ แต่มีราคาสูงกว่าไหมขัดฟันทั่วไป เหมาะกับคนที่ฟันห่าง มีช่องว่างระหว่างฟันกว้างจนใช้ไหมขัดฟันทั่วไปได้ยาก นอกจากนี้คนที่ใส่สะพานฟัน และใส่ฟันปลอมก็ใช้แปรงไหมขัดฟันนี้ได้เช่นกัน
- ไหมขัดฟันแบบใช้ร่วมกับห่วงร้อยไหม (Floss threader) คือไหมขัดฟันอีกประเภทหนึ่งที่เหมาะกับคนจัดฟัน และใส่สะพานฟัน โดยจะมีห่วงสำหรับร้อยไหมขัดฟันอยู่คู่กับไหมขัดฟันที่เคลือบขี้ผึ้ง ทำให้สามารถทำความสะอาดซอกฟันได้สะอาดมากขึ้น
- ไหมขัดฟันพลังน้ำ (Waterpulse Water flosser หรือ Oral irrigation) เป็นไหมขัดฟันไฟฟ้า ที่ใช้แรงดันน้ำพ่นทำความสะอาดผิวฟัน และซอกฟัน เพื่อให้คราบพลัค และเศษอาหารสลายตัว ด้วยแรงดันน้ำระดับที่ความปลอดภัยกับเหงือกคือ 80–90 psi เป็นวิธีที่ปลอดภัย ไม่ต้องกลัวไหมขัดฟันบาดเหงือก เหมาะกับคนที่มีปัญหาเหงือกอักเสบ คนจัดฟัน ทำรากฟันเทียม มีสะพานฟัน ไหมขัดฟันพลังน้ำเป็นนวัตกรรมรุ่นใหม่ที่น่าสนใจ แต่มีราคาสูงกว่าแบบอื่น และมีขนาดไม่เหมาะจะพกไปไหนมาไหนได้
“ไหมขัดฟัน” จากธรรมชาติมีหรือไม่
สำหรับสายออร์แกนิค รักษ์โลก ไหมขัดฟันจากวัสดุธรรมชาติมีให้เลือกใช้สอยเช่นกัน แถมยังเป็นฝีมือคนไทย ที่คิดค้นการนำเส้นใยธรรมชาติจากรังไหม 100 % มาพัฒนาต่อยอดเป็นไหมขัดฟันที่มีคุณสมบัติดีงาม เช่น ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองจากวัสดุทางเคมี มีความเหนียว ยืดหยุ่นดี แต่อ่อนนุ่ม ไม่บาดเหงือกง่าย อีกด้วย
ข้อดีของ “ไหมขัดฟัน”
ไหมขัดฟันเป็นอุปกรณ์เสริมในการดูแลสุขภาพช่องปาก ช่วยกำจัดเศษอาหารที่ติดอยู่ตามซอกฟันที่แปรงสีฟันเข้าไปไม่ถึง และคราบพลัคที่บริเวณซอกหลืบของผิวฟัน ที่หากไม่ใส่ใจดูแลแล้วปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้เกิดปัญหาฟันผุ คราบหินปูน และกลิ่นปากตามมาได้ การใช้ไหมขัดฟันอย่างถูกวิธี สม่ำเสมอ ยังลดโอกาสเกิดอาการเลือดออกตามไรฟัน และเหงือกอักเสบอีกด้วย
ข้อเสียของ “ไหมขัดฟัน”
ไหมขัดฟันเป็นอุปกรณ์ดูแลสุขภาพฟันที่จำเป็นต้องเรียนรู้วิธีการใช้ที่ถูกต้อง เพราะหากใช้ไม่ถูกวิธี และไม่ชำนาญ จะทำให้ไหมขัดฟันบาดเหงือกจนรู้สึกเจ็บ และอาจมีเลือดซึมออกมาได้ ซึ่งหากมีเลือดไหลออกมาบ่อย หลายวันติดต่อกัน หรือเลือดออกตามไรฟันหลังใช้ไหมขัดฟันแล้วเลือดหยุดยาก ควรหยุดใช้ไหมขัดฟันไปก่อน เพื่อหาข้อมูล หรือปรึกษาทันตแพทย์เกี่ยวกับการใช้ไหมขัดฟันอีกครั้ง และมีบางกรณีที่ไหมขัดฟันไม่สามารถช่วยทำความสะอาดซอกฟันได้อย่างที่คิด เช่น ในกรณีคนที่มีฟันชิดติดกันมากเกินไปจนทำให้ไหมขัดฟันไม่สามารถลอดลงไปได้ เป็นต้น
วิธีใช้ “ไหมขัดฟัน” ที่ถูกต้อง คือ
- ในการใช้ไหมขัดฟัน 1 ครั้งจะใช้ไหมขัดฟันยาวประมาณ 30 เซนติเมตร เพื่อให้ให้ใช้นิ้วจับปลายสองด้านได้ถนัดมือ
- ให้ใช้นิ้วกลางของทั้งสองมือพันปลายไหมขัดฟันสองด้านไว้ แล้วใช้นิ้วโป้งกับนิ้วชี้จับเส้นไหมไว้
- เริ่มสอดไหมลงไปที่ซอกระหว่างฟัน โดยใช้นิ้วโป้งกับนิ้วชี้ควบคุมเส้นไหมให้โอบซี่ฟันเป็นรูปตัวซี (C)
- ค่อย ๆ ขัดถูเส้นไหมที่อยู่ระหว่างฟันให้เสียดสีทำความสะอาดผิวฟันไปในทิศทางขึ้นลงด้วยความระมัดระวัง อย่าให้เส้นไหมลงมาบาดเหงือกได้
- ใช้ไหมขัดฟันทำความสะอาดซอกฟันไล่ไปทีละซี่ ทั้งด้านบนและด้านล่าง แล้วบ้วนปากด้วยน้ำสะอาด
- ไหมขัดฟันใช้แล้วควรทิ้งทุกครั้ง อย่านำกลับมาใช้ใหม่แม้จะทำความสะอาดแล้ว เพราะเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
- ถ้าใช้ไหมขัดฟันถูกวิธีแล้วแต่ยังมีเลือดตามไรฟัน และเหงือก เป็นไปได้ที่มันอาจเป็นอาการฟ้องว่า คุณมีหินปูนใต้เหงือก
- ถ้าใช้ไหมขัดฟันแล้วเส้นไหมขาดเป็นประจำบริเวณเดิม ๆ อาจเป็นไปได้ว่าฟันคุณผิดปกติ เช่น มีร่องรอยฟันผุ หรือวัสดุอุดฟันบริเวณนั้นชำรุดจนแอบมีความคมจนทำให้ไหมขัดฟันขาดได้
- ควรใช้ไหมขัดฟันวันละ 1 ครั้ง จะก่อนหรือหลังแปรงฟันก็ได้ แต่ต้องใช้ให้ถูกวิธี และถูกประเภท
การเลือกซื้อ “ไหมขัดฟัน”
- เลือกซื้อไหมขัดฟันที่มีมาตรฐาน ได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยา มีเลข อย.ที่สามารถตรวจสอบได้จริง
- เลือกซื้อไหมขัดฟันที่เหมาะสมกับสภาพฟัน และสุขภาพช่องปากของเรา เช่น เลือกไหมขัดฟันแบบมาตรฐานสำหรับสภาพฟันปกติ แต่ถ้าใส่เครื่องมือจัดฟันอยู่ ก็ควรเลือกซื้อไหมขัดฟันที่ทำขึ้นสำหรับคนจัดฟันเป็นต้น
- หากไม่เคยใช้ไหมขัดฟันมาก่อนควรเริ่มใช้ไหมขัดฟันแบบเคลือบขี้ผึ้ง เพราะใช้ง่ายกว่า และไม่เสียดสีกับเหงือกเท่าไหร่
- มือใหม่หั้ดใช้ไหมขัดฟันควรศึกษาวิธีใช้ไหมขัดฟันที่ถูกต้อง และทำตามอย่างเคร่งครัด
- ถ้ามีไหมขัดฟันแบบปกติ กับแบบมีสารไซลิทอล หรือเคลือบฟลูออไรด์ ให้เลือกแบบมีสารไซลิทอล หรือเคลือบฟลูออไรด์เพราะจะช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย สาเหตุของฟันผุ และการเกิดคราบหินปูนได้ดียิ่งขึ้น
.
เห็นไหมคะว่า เพื่อสุขภาพฟันและเหงือก ทำให้มนุษย์เราคิดค้นผลิตภัณฑ์มามากมายแค่ไหน ลำพังแค่ “ไหมขัดฟัน” ยังมีให้เลือกใช้ตามความเหมาะสมหลายประเภท แล้วแต่ชาว Linee จะเลือกใช้เลยค่ะ แต่สุดท้ายทุกคนก็ยังต้องดูแลสุขภาพช่องปากอย่างสม่ำเสมอ และเลือกรับประทานอาหารที่บำรุงเหงือกและฟันกันนะคะทุกคน
