หลายปีที่ผ่านมา กระแสใช้สมุนไพรไทยริ่มกลับมาเป็นที่นิยมอีกครั้ง ยิ่งในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด – 19 การพึ่งพาสมุนไพรใกล้ตัวเพื่อเสริมภูมิคุ้มกัน หรือใช้เป็นยาร่วมในการรักษาโรคก็ยิ่งมีมากขึ้น รวมถึงการดูแลสุขภาพช่องปาก เสริมสร้างฟันขาวสุขภาพดี ที่นับวันจะมีผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ ที่มีสมุนไพรเป็นส่วนประกอบเพื่อตอบสนองผู้บริโภคมากขึ้นเรื่อย ๆ ไม่ว่าจะเป็น ยาสีฟัน น้ำยาบ้วนปาก ไม้ขัดฟัน ฯลฯ ที่แต่ละแบรนด์ต่างคิดค้นสูตรสมุนไพรมาให้เลือกใช้ตามสรรพคุณ เช่น สูตรเพื่อฟันขาว ลดการเกิดหินปูน ยับยั้งแบคทีเรียและเชื้อโรคในช่องปาก เป็นต้น
แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปากสูตรไหนที่เหมาะกับเรา หรือสมุนไพรใกล้ตัวชนิดไหน ที่เราสามารถหยิบจับมาใช้ได้จริงเมื่อเกิดปัญหาสุขภาพในช่องปาก ถ้าอยากรู้ตามมาทางนี้เลยค่ะ เรามีข้อมูลสมุนไพรและของดี ๆ เพื่อคนอยากฟันขาว ห่างไกลฟันเหลือง และรักการดูแลสุขภาพช่องปากมาฝากกันค่ะ
ตรีผลา
ตรีผลาเป็นกลุ่มสมุนไพรยอดฮิตใน พ.ศ.นี้ ที่ว่ากันว่าช่วยสร้างภูมิต้านทาน ป้องกันโควิดได้ ประกอบด้วยผลไม้แห้ง 3 อย่าง ได้แก่ มะขามป้อม สมอไทย และสมอพิเภก สรรพคุณของตรีผลาต่อสุขภาพช่องปากมีมากมาย ทั้งช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรียต้นเหตุของฟันผุ ดูแลฟันขาว ลดการเสียวฟัน และกลิ่นปากได้ ป้องกันการติดเชื้อในช่องปากและลำคอ ลดอาการอักเสบของเหงือกโดยไม่ทำให้เกิดผลข้างเคียงหลังใช้ ชะลอการเกิดคราบหินปูน ทำให้ฟันขาวแข็งแรง ในปัจจุบันจึงมีผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปากที่มีตรีผลาเป็นส่วนประกอบมากมาย ไม่ว่าจะเป็นยาสีฟัน น้ำยาบ้วนปาก สเปรย์ระงับกลิ่นปาก เป็นต้น
กานพลู
ถือเป็นสมุนไพรที่ใช้ในหลายตำรับการรักษาของแพทย์แผนไทย ส่วนที่มีสรรพคุณเป็นยาคือดอกตูมที่โตเต็มที่แต่ยังไม่บาน ถือเป็นยาร้อน มีกลิ่นหอมแรงเฉพาะตัว รสชาติเผ็ดร้อนอมฝาด มีฤทธิ์เหมือนยาฆ่าเชื้อ บรรเทาอาการปวดฟันเพราะฟันผุ เลือดออกตามไรฟันได้ รักษาโรครำมะนาดและลดกลิ่นปากได้ เมื่อสกัดเป็นน้ำมันกานพลูจะมีฤทธิ์คล้ายยาชา คนสมัยก่อนมักใช้บรรเทาอาการปวดฟัน โดยใช้สำสีชุบนำมาอุดที่ฟัน แต่ถ้านำมาผสมน้ำกลั้วคอจะช่วยลดกลิ่นปากได้ หรือจะใช้ดอกกานพลู 2-3 ดอกมาอมไว้ระยะหนึ่งก็ช่วยบรรเทากลิ่นปากได้เช่นกัน แต่การพลูมีข้อควรระวัง ไม่ควรใช้ในสตรีมีครรภ์ ผู้หญิงที่กำลังให้นมบุตร เด็ก คนป่วยโรคตับ โรคไต และโรคเบาหวาน
สะเดา
สะเดาเป็นพืชสมุนไพรรสขมที่มีทั้งคุณค่าทางอาหารและสรรพคุณทางยา โดยเฉพาะในเรื่องของการดูแลสุขาพช่องปาก เพราะใบสะเดามีสารสกัด เอทานอล ที่ช่วยยับยั้งแบคทีเรียในช่องปาก สาเหตุของฟันผุ แล้วยังใช้เป็นส่วนผสมในน้ำยาบ้วนปากเพราะมีสรรพคุณลดอาการเหงือกอักเสบและลดปัญหาเรื่องกลิ่นปากลงได้ รวมถึงมีส่วนช่วยบรรเทาอาการเลือดออกตามไรฟันและลดการสะสมของคราบหินปูนอีกด้วย
ถ้านำใบสะเดาที่ทำความสะอาดแล้วมาถูฟันทิ้งไว้ครู่หนึ่งก่อนล้างปาก จะช่วยห้ฟันขาวแข็งแรงได้ไม่ต่างจากการแปรงฟัน ส่วนเปลือกสะเดานำมาต้มกับน้ำสะอาดแล้วใส่เกลือ ทิ้งไว้ 15 นาทีแล้วกรองน้ำไว้ คุณจะได้น้ำยาบ้วนปากที่ช่วยรักษาเลือดออกตามไรฟันได้ คนจัดฟันที่มีปัญหาเรื่องการทำความสะอาดช่องปาก หากใช้ยาสีฟันสมุนไพรที่มีสะเดาเป็นส่วนประกอบจะช่วยยับยั้งแบคทีเรียที่ทำให้เกิดคราบหินปูนบริเวณเครื่องมือจัดฟัน ช่วยรักษาฟันขาว ให้ห่างไกลฟันเหลืองได้
เกลือ
ปัจจุบันเรามักเห็นยาสีฟันสูตรเกลือวางขายกันอย่างแพร่หลาย เพราะเกลือมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ลดการอักเสบ บรรเทาอาการปวดฟัน แก้ไขปัญหากลิ่นปากได้ วิธีพื้นๆ ที่คนรักสุขภาพฟันและเหงือกคือ การอมน้ำเกลือ โดยการนำเกลือ 1 ช้อนชาละลายในน้ำอุณหภูมิปกติ หรือน้ำอุ่นแล้วอมกลั้วในปากทิ้งไว้ 1 - 2 นาที ก่อนแปรงฟันเช้า – เย็น จะช่วยเสริมสร้างสุขภาพช่องปาก ให้ฟันขาวแข็งแรงขึ้นได้ และมีการวิจัยพบว่า เกลืออณูเล็กเข้มข้น (Hypertonic Salt) มีคุณสมบัติในการดูแลสุขภาพช่องปาก ทำให้ฟันขาวเหงือกแข็งแรง ถ้าใช้ต่อเนื่องจะทำให้สุขภาพช่องปากดีระยะยาว
แม้จะเคยได้รู้กันมาว่าน้ำผึ้งมีสรรพคุณทางยามากมาย แต่ด้วยรสชาติที่หวานหอม ทำให้หลายคนมั่นใจว่ามันจะส่งผลดีต่อสุขภาพปากและฟัน แต่ความจริงแล้วน้ำผึ้งทำให้ชุ่มคอ ลดอาการปากแห้ง ทำให้แผลในช่องปากดีขึ้น มีสรรพคุณช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรียในช่องปาก และป้องกันโรคเหงือกอักเสบได้ ในคนที่ต้องรักษาโรคด้วยการฉายรังสี น้ำผึ้งยังช่วยลดความเสี่ยงเกิดแผลอักเสบในช่องปากที่เป็นผลข้างเคียงได้อีกด้วย
มะขามป้อม
มะขามป้อม เป็นผลไม้พื้นบ้านที่ผลมีรสเปรี้ยวอมฝาด แต่ในตำรายาไทยมะขามป้อมถือเป็นยาที่มีสรรพคุณดีต่อร่างกาย โดยเฉพาะสุขภาพช่องปาก ช่วยกระตุ้นน้ำลายทำให้ปากไม่แห้ง มีวิตามินซีสูงจึงช่วยรักษาอาการเลือดออกตามไรฟันได้ แม้ไม่ใช่ผลสด แต่เป็นผลแห้งที่วิตามินซีอาจลดลง แต่เมื่อนำมาต้มรับประทานก็ยังมีวิตามินซีในปริมาณที่ทำให้อาการดีขึ้นได้ มีการทดลองนำใบมะขามป้อมมาทำน้ำยาบ้วนปากแล้วได้ผลดี ช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรียไม่ดีในช่องปากที่ทำให้เกิดปัญหากลิ่นปากได้
ขิง
เป็นที่รู้กันดีว่าขิงจัดเป็นพืชประจำครัวไทยที่มีสรรพคุณทางสมุนไพรช่วยรักษาโรคได้หลายอย่าง แต่ในส่วนของสุขภาพช่องปากแล้ว ขิงช่วยบรรเทาแผลร้อนใน ลดอาการปวดฟัน ช่วยดูแลสุขภาพเหงือกและฟัน ลดโอกาสเกิดฟันผุ และฟันเหลืองได้ เพราะมีฤทธิ์ช่วยยับยั้งแบคทีเรีย การดื่มน้ำขิงเป็นประจำจะช่วยบำรุงเหงือกและฟันให้แข็งแรง ลดการเกิดกลิ่นปากอีกด้วย โดยขิงที่มีสรรพคุณทางยาคือขิงแก่เป็นหลัก เพราะขิงมีดีที่รสเผ็ด มีฤทธิ์ร้อน คนที่เหงื่อออกง่าย ร่างกายมีความร้อนสะสมเยอะ ควรรับประทานอย่างระมัดระวัง
ข่อย
ข่อย เป็นต้นไม้โบราณมีสารจำพวกลินาโลออล โนนานาล ดีคาลนาล วิตามินซี และแทนนิน ที่ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้รากฟันมีปัญหา ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดคราบบนผิวฟัน และทำให้เกิดฟันผุได้ รวมทั้งลดโอกาสเกิดโรคเหงือกอักเสบ ช่วยให้ฟันขาวสะอาด และแข็งแรงขึ้น ลดโอกาสเกิดฟันผุได้ สมัยก่อนคนใช้กิ่งข่อยขนาดเล็กนำมาล้างน้ำให้สะอาดแล้วเคี้ยวหรือทุบตรงปลายให้แตกนิ่ม แล้วนำมาทำความสะอาดฟันแบบเดียวกับแปรงสีฟัน เนื้อของไม้ข่อยจะช่วยฟอกฟันขาวได้อย่างไม่น่าเชื่อ ส่วนเปลือกนำมาต้มกับเกลือสามารถใช้อมกลั้วปากรักษาอาการเหงือกอักเสบได้
น้ำมันมะพร้าว
น้ำมันมะพร้าวก็มีประโยชน์หลายอย่าง แม้แต่การดูแลสุขภาพช่องปาก ในน้ำมันมะพร้าวมีกรดลอริก ที่เมื่อผสมกับเอนไซม์ในน้ำลายจะมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรค บรรเทาปัญหากลิ่นปาก นอกจากนี้น้ำมันมะพร้าวยังมีคุณสมบัติต่อต้านการอักเสบในช่องปาก ทำให้สุขภาพปากและฟันดีขึ้น ปัจจุบันมีวิธีทำความสะอาดช่องปากที่กำลังได้รับความสนใจเรียกว่า ออยล์พูลลิ่ง คือการอมน้ำมันมะพร้าวให้เคลือบไปทั่วช่องปากครั้งระ 15 - 20 นาทีจึงบ้วนทิ้ง เพื่อให้น้ำมันช่วยล้างสารพิษและเชื้อโรคในช่องปาก ถือเป็นวิธีที่ได้ผลและปลอดภัย ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย ทำให้ปากสะอาด คราบชา กาแฟ ลดลง เหมือนเป็นการฟอกฟันขาวขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติอีกด้วย
ยูคาลิปตัส
ยูคาลิปตัสมีคุณสมบัติเด่นเรื่องกลิ่น นิยมนำไปสกัดเป็นน้ำมันยูคาลิปตัสที่มีกลิ่นหอมเย็น เพื่อช่วยบรรเทาอาการป่วยในระบบทางเดินหายใจ นอกจากนั้นน้ำมันยูคาลิปตัสยังมีสรรพคุณลดการอักเสบ ใช้ทาลดอาการปวดบวมตามข้อและกล้ามเนื้อได้ น้ำมันยูคาลิปตัสมีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรีย ฆ่าเชื้อในช่องปากที่ทำให้เกิดปัญหากลิ่นปาก รวมทั้งยังช่วยลดเชื้อโรค ป้องกันฟันผุ ลดคราบฟันที่ก่อให้เกิดฟันเหลืองและเหงือกอักเสบ จึงมักถูกใช้เป็นส่วนประกอบในยาสีฟันและน้ำยาบ้วนปากสูตรสูตรสมุนไพร และ ผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปากอื่น ๆ
ตะไคร้
เป็นพืชสมุนไพรยอดฮิตที่มีติดแทบทุกบ้าน ใช้ประโยชน์ทุกส่วน ทั้ง ราก ลำต้น และใบ นิยมนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยเพื่อใช้ไล่ยุงและแมลง มีสรรพคุณทางยาหลายอย่าง ทั้งบำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ แก้จุก เสียด แน่อนท้อง ฯลฯ ที่สำคัญคือตะไคร้มีฤทธิ์ช่วยยับยั้งแบคทีเรียที่ทำให้เกิดกลิ่นปาก รวมถึงรักษาปัญหาเชื้อราในช่องปากได้ แล้วตะไคร้ยังช่วยบำรุงเหงือกและฟันให้สะอาดแข็งแรงด้วย
สมุนไพรแต่ละชนิดจะจะใช้ได้ผลมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับวิธีการใช้ที่เหมาะสม และปริมาณที่พอเหมาะ ถ้าจะซื้อผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพช่องปากที่มีส่วนประกอบจากสมุนไพร ควรดูฉลากว่ามีอะไรบ้าง ตรงกับปัญหาในช่องปากที่เราต้องการแก้ไขหรือไม่ ถ้าเป็นยาสีฟัน หรือน้ำยาบ้วนปาก ควรมีส่วนผสมของฟลูออไรด์ด้วยจะดีที่สุดจ้า
